Koliszki (Psylloidea)

Koliszki (miodówki) Psylloidea

Infrarząd owadów należących do rzędu pluskwiaków (Hemiptera) i podrzędu piersiodziobych  (Sternorrhyncha). Współcześnie koliszki klasyfikuje się w ośmiu rodzinach: Psyllidae, Aphalaridae, Liviidae, Calyophyidae, Carsidaridae, Homotomidae, Phacopteronidae, Triozidae rozprzestrzenionych na całym świecie.

Koliszki są małymi owadami, o rozmiarach od 1,5 do 5,0 mm, zwykle barwy zielonej, zielonożółtej, żółtej lub żółtobrunatnej, często ze wzorem na tułowiu w postaci plam lub pasów. Ubarwienie ich bywa zmienne, nawet w obrębie jednego gatunku i zależy od wielu czynników m.in. od wieku owada. Wiosną te same owady są zdecydowanie jaśniejsze niż późną jesienią. W strefie klimatu umiarkowanego większość gatunków ma tylko jedno pokolenie rocznie w swoim cyklu życiowym, natomiast w strefach tropikalnych liczba pokoleń jest większa. Rozmnażają się one płciowo i charakteryzują się dymorfizmem płciowym, u niektórych gatunków wyraźnie zaznaczonym.

Okres składania jaj zależy od okresu kopulacji - wiosną składają jaja owady zimujące w postaci dorosłej, a w lecie zimujące w postaci jaja. Samica składa jaja w wybranych, charakterystycznych dla gatunku miejscach rośliny żywicielskiej, przyklejając je do wcześniej naciętych pokładełkiem tkanek rośliny. Z jaj wylęga się kolejno pięć pokoleń larw, a każde kolejne jest bardziej mobilne i przemieszcza się po roślinie żywicielskiej. Ciało larw jest silnie grzbieto-brzusznie spłaszczone i opatrzone kolcami brzeżnymi zabezpieczającymi je przed strąceniem na ziemię przez wiatr lub deszcz. Czasami larwy żyją schowane w zamkniętych wyroślach, które chronią je dodatkowo przed utratą wilgoci.

Wszystkie koliszki zarówno w postaci dorosłej, jak i larwalnej są fitofagami ssącymi, wysysającymi sok z liści, ogonków liściowych, łodyg lub pąków. Larwy są najczęściej ścisłymi monofagami, zdolnymi do rozwoju tylko na określonej roślinie żywicielskiej, natomiast osobniki dorosłe mogą przelatywać na inne rośliny żywicielskie. Poza nielicznymi wyjątkami koliszki występują na roślinach dwuliściennych i przy nadmiernej liczbie mogą one uszkadzać rośliny, na których żerują. W Polsce za największego szkodnika wśród koliszków uważa się miodówkę jabłoniową Cacopsylla mali, która potrafi znacznie obniżyć zbiory w sadach jabłoniowych.
Współcześnie występuje ponad 4500 gatunków koliszków i jak większość pluskwiaków, głównie występują w strefach klimatu tropikalnego i subtropikalnego.
W Polsce żyje zaledwie 113 gatunków tych owadów.

Autor: Jowita Drohojowska